سوختن يا سوزاندن

• سوختن يا سوزاندن؟
  
  هنوز دليل رسمي آتش سوزي سينما جمهوري که به تخريب بدنه اصلي اين سينما انجاميد اعلام نشده است اما از صبح روز گذشته و بلافاصله پس از انتشار خبر، گمانه هاي مختلف فرهنگي و سياسي به ميان آمد که دلايل آتش گرفتن سينما را عمدي ارزيابي مي کردند. از جمله اين دلايل مي توان به حرف هاي اخير ليلا حاتمي که از مالکان فعلي سينما دانسته مي شود و بدل شدن کافه آنتراکت به يکي از مهم ترين پاتوق هاي روشنفکري اين سال ها و شايعه حضور نيروهاي ناشناس در دفتر سينما و کندن عکس هاي محمدعلي فردين و ديگر بازيگران قديمي از فضاي سينما اشاره کرد. با اين حال هنوز هيچ خبري مبني بر سوختن يا سوزاندن سينما به شکل رسمي منتشر نشده؛ آتش سوزي گسترده يي که از داخل سينما شروع شده و به سرعت تمام سالن اصلي را در خود گرفته است.
  
  سينما نياگارا
  
  برخلاف آنچه روز گذشته در خبرگزاري ها منتشر شد، ظرفيت سالن سينما نياگارا در سال 1337 و در هفتم ارديبهشت ماه که روز افتتاح آن بوده، 1048 نفر بوده و درجه کيفي يک داشته است. نياگارا يکي از ده ها بناي مهمي است که ارامنه در تهران دهه هاي 20 و 30 معماري کرده اند. معمار اين سالن پل آبکار بوده است. ويژگي مهم سينمايي که عبدالحسين هوماني در سال 37 مديريتش را بر عهده گرفت و از آن شرکت سهامي نياگارا بود، به جز ظرفيت بالا، تراس بزرگي بود که هنوز هم وقتي از سمت بهارستان به طرف جمهوري حرکت مي کني قابل مشاهده است؛ تراس معروف نياگارا با 1700 صندلي.سينما نياگارا در سال 1346 به عبدالله تنها واگذار شد و در سال 1351 محمدعلي فردين همراه با رحمان گلزار که سازنده شهرک اکباتان نيز بود سهام سينما را خريداري کردند. اولين پروانه فعاليت اين گروه که در دسترس است، به تاريخ 29 بهمن 1353 ثبت شده و فهرست شرکا اين افراد بوده اند؛ محمدعلي، عاطفه و آمنه فردين که 50 درصد سهام را در اختيار داشته اند و رحمان گلزار که 50 درصد ديگر را به دست آورده بود. سينما نياگارا تا زمان پيروزي انقلاب با اين ترکيب مديريتي فعاليت مي کرد.
  
  پس از انقلاب
  
  با فرونشستن آتش انقلاب و خشم مردم، سينما دوباره به کانون توجه برمي گردد و در همين زمان است که بنياد مستضعفان 50 درصد سهام گلزار را به دست مي گيرد و سينما نياگارا به سينما جمهوري تبديل مي شود؛ نامي که خيابان اصلي هم همان را به خود گرفته است. محمدعلي فردين هم که ديگر اجازه حضور در بدنه سينما را ندارد، مديريت سالن را به برادرش عبدالله فردين واگذار مي کند. در اواسط دهه 60 درهاي سالن به دليل آنچه �عدم بازدهي مالي� ناميده مي شود، بسته مي شوند و در همين مقطع بنياد مستضعفان سهم گلزار را به شهرک اکباتان برمي گرداند. سينما دوباره و اين بار با ظرفيت 893 نفر در سالن اصلي و بالکن دوباره بازگشايي مي شود و در مقطعي اداره سينما را علي حاتمي همراه با محمدعلي فردين عهده دار مي شوند. پس از درگذشت فردين سينما به وراث او مي رسد و سرانجام در پي تغيير و تحولات، خانواده حاتمي سهام سينما را خريداري مي کنند. مالک اصلي سينما زهرا حاتمي همسر فيلمساز فقيد علي حاتمي تا زمان آتش سوزي روز گذشته آخرين مالک سينما جمهوري به حساب مي آيد.
  
  تغيير چهره
  
  سينما جمهوري در دو سال اخير تغييرات فاحشي کرده بود؛ فضاي دلمرده و آرام سينما، پس از آن که ليلا حاتمي و علي مصفا کافه آنتراکت را در طبقه دوم اين بنا راه اندازي کردند و کلوپ فيلم شان نمايش آثار کوتاه و مستند جدي را شروع کرد پاي افراد زيادي از طبقه فرهنگي دوباره به خيابان جمهوري - خياباني که روزگاري به واسطه خود نياگارا و لاله زار و نادري پاتوق طبقه فرهنگي بود - باز شد. سالن هاي سينما بازسازي جدي شدند و سينما بي هيچ شباهتي به سالن هاي ديگر آن منطقه از بهترين سينماهاي تهران ارزيابي مي شد. آتش سوزي اما بلاي جان اين سينما بوده است؛ وقتي به ياد بياوريم که يک بار هم درست پس از بازسازي ها و پيش از افتتاح سالن طعمه حريق شده بود و سينما جمهوري دوباره از نو ساخته شد.
  
  انتظار
  
  هنوز مشخص نيست سرنوشت سينما جمهوري چه خواهد شد. فعلاً همه منتظرند تا نظر نهايي درباره دليل آتش سوزي منتشر شود و شايعات فرهنگي و سياسي حول ماجرا فروکش کند. سينما جمهوري چه آن زمان که نياگارا بود و چه بعدها که جمهوري شد، همواره از پس اتفاقات سخت سلامت بيرون آمده و بناي کناري تقاطع جمهوري و ابوريحان دوباره قامت راست کرده است. به ويژه حالا که اين سينما و کافه اش بخشي از مخاطبان را دوباره به سينما سوق داده، نمي توان تعطيلي اش را بي تفاوت نظاره کرد. همه منتظر واکنش هاي تازه به اين خبر هستند..